|
Johannes Zukertort – Wilhelm Steinitz E57 St. Louis USA
11.03.1886 Commentaar: Komodo 10 64bit /tvb Bronnen:
. Johannes Zukertort Artist
of the Chessboard Jimmy Adams New in Chess 2014 -
. Basic Chess Endings Rueben Fine David McKay comp NY 1941 repr. 1964 . Handbuch des Schachspiels P.R. von Bilguer Bew.
Carl Schlechter Walter de Gruyter 8ste druk
1922 . Niet
geciteerd, maar wel heel mooi: Der Großmeister aud Lublin * Wahrheit und Legende über Johannes
Hermann Zukertort Idomanski
en Lissowski Excelsior Verlag Berlin 2005 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Een grootse partij 11
maart 2017 De eerste "officiële" tweekamp om het
wereldkampioenschap. Dat is een verhaal apart. De match in 1866 speelt zich af
tussen twee giganten uit de schaakgeschiedenis. Wilhelm Steinitz kon zich na
deze tweekamp terecht wereldkampioen noemen. Eerder had hij van o.a. de
legendarische Adolf Anderssen een tweekamp gewonnen. Johannes Zukertort, aanvals- en combinatiespeler
van de bovenste plank, had eerder al een tweekamp van Steinitz verloren. De
hier gegeven partij is de 13de van de match, bij een 7-5 stand in het
voordeel van Steinitz, nadat Zukertertort met 1-4 had voorgestaan. Op deze
plaats volstaan we met te melden dat de match 20 partijen telde. Uitslag 12½
- 7½ in het voordeel van Steinitz, die daarmee zijn – tot dan onofficiële -
titel behield. Steinitz won 10 partijen, Zukertort 5 en 5 partijen eindigden
in remise. Het was voor deze match
de laatste overwinning voor Zukertort. Hij verloor nog drie partijen en leed
ten slotte een 12½-7½ nederlaag. Zukertort kwam deze
slag mentaal niet meer te boven. Hij overleed enkele jaren later in Londen
aan een beroerte, 46 jaar oud. Deze partij loopt uit op een eindspel van T + 2 pionnen tegen L + P. Dit eindspel boeit mij des temeer omdat ik zelf
zo’n eindspel (met enkele pionnen aan beide zijden)
op het bord kreeg in de wedstrijd in de
Promotieklasse Schiebroek 1 – Rotterdam 2 in 1975. De winst bleek
betrekkelijk eenvoudig. Deel 1:
Ouverture
Hier een voorbeeld van een partij met
dezelfde opening, zij het met verwisseling van zetten. 1. c4 c6 2. e4 d5 3. exd5 cxd5 4. cxd5
Dxd5 5. Pc3 Dd8 6. d4 e6 7. Lf4 Pf6 8. Pf3
Pc6 9. Lc4 Le7 10. 0-0 0-0 Onze Zukertort - Steinitz partij
bereikt deze stelling al op de 9de zet. 11. a3 b6 12. b4 Lb7 13. d5 exd5 14.
Pxd5 Pxd5 15. Lxd5 Tc8 16. Tc1 Kh8 17. Db3 Pd4
18. Txc8 Pxf3+ 19. Dxf3 Lxc8 20. Td1 Dd7 21. h3 a5
22. Lc4 Da7 23. Ld6 axb4 24. axb4 h6 25. De4 Lxd6
26. Txd6 Kg8 27. Dd4 Dc7 28. Tg6 1-0 Paul Keres -Corvin Radovici, Leipzig,
Olympiade 1960.
Diagram 1
Stelling na 9.
... 0-0 Chessbase classificeert deze opening als
Nimzo-Indisch. Het zij zo, maar zelf heb ik meer het gevoel dat de stelling
qua karakter uit het damegambiet voortvloeit.
10. Tc1 1) 10.
... Ld7 11.De2 Tc8 12. Tfd1 Pa5 13. Ld3 Lc6 14. Pe5 Db6 Zwak. 15. Le3 (15. g4!) 15. ... Ld5? (15. ... Dd8!) 16. g4! Tfd8?? 17. g5! Txc3? Dit
houden we maar op wanhoop. Analysediagram 1
Stelling na
17. ... Txc3 18. bxc3 Nog sterker is 18. gxf6 Txd3 19. fxe7 Txd1+ 20.
Dxd1 Dd6 (20. ... Ta8?? 21. Dh5 g6 22. Dh6) 21. Lg5 Te8 22. Dh5 Afgelopen, uit! 18. ... Pe4 19. c4 1-0 Amos Burn -
Johannes Zukertort, Frankfurt 1887. 2) 10.
... Db6 We volgen hier de veel geciteerde klassieke
partij Pillsbury – Tarrasch
1896, uitlopend op een berucht pionneneindspel. 11. Dd2 Td8 12. Tfd1 Ld7 13. De2 Le8
14. Ld3 (14.
d5!?) 14. ... Pb4 15. Lb1 Pbd5 16. Le5 Tac8 17. Pg5 h6 18. Pge4 Pxc3 19. Txc3
Txc3 20. Pxf6+ Lxf6 21. Lxf6 gxf6 22. bxc3 La4 23. Te1
Da5 24. De3 Dg5 25. f4 Dg4 26. h3 Dh4 27. Kh2 f5 28.
g3 Df6 29. Ld3 Lc6 30. Lf1 De7 31. c4 Db4 32. Td1 Db2+
33. Td2 Dc1 34. Kg1 Db1 35. Kf2 Le4 36. g4 Db4
37. gxf5 Lxf5 38. Kg1 Kh7 39. Ld3 Tg8+ 40. Kh2 Lxd3
41. Dxd3+ Tg6 42. Tg2 Dd6 43. De4 Dc7 44. Txg6 fxg6
45. d5 exd5 46. cxd5 Dd6 47. h4 Kg7 48. De5+ Dxe5
49.fxe5 b5 50. Kg3 b4 51. Kf4 Analysediagram 2
Stelling na
51. Kf4 Komodo: Volkomen gelijke stelling. 49. ... g5+?? Hier verrekent Tarrasch zich. De
zwarte pionnen komen te laat. (51. ... Kf7=)
52. hxg5 hxg5+ 53. Kxg5 a5 54. d6 Kf7
55. Kf5 a4 56. e6+ Ke8 57. Kf6 b3 58. axb3 axb3
59. d7+ Kd8 60. Kf7 1-0 Tot zover Harry Nelson Pillsbury - Siegbert Tarrasch, Nürnberg 1896.
12. a3! Deel 2: Hard
tegen hard Diagram 2
Stelling na
11. ... Da5
Diagram 3
Stelling na
16. ... Db6 16. ... b4! Met het oog op d4-d5. 17.
Pa4 Pd5 18. Lxd5 exd5 19. b3=
Vraagtekens van Komodo. 17.
d5! Pa5 18. dxe6 fxe6 Gelijkwaardig aan slaan op e6 vindt Komodo het
onttrekken van de loper aan afruil met 19. Ld1. Ik geloof K. op z'n mooie
ogen maar begrijpen, nee ... 19. ... Tf8 20. Lc2
Diagram 4
Stelling na
18. ... Pc4 Komodo is streng voor de beide
Altmeister. 18. ... b4! is zijn aanbeveling. 19. Pe4 Pd5 20. Lg3 b3 21. axb3 Lb5
22. Dd2 Lb4 23. Pc3 Lxc3 24. bxc3 Txc3 met een
actief vervolg: 25.
Pg5 h6 26. Txa5 Dxa5 27. Pe4 Td8 28. Ld6 Txd6 29. Pxd6 Db4 en voordeel voor
zwart.
Diagram
5
Stelling na
19. ... Pd6
Komodo: 20. d5! Te8 21. Pe5 Lc8 22.
a4 (22. dxe6 Lxe6 23. a4 Lf8!) 22. ... b4 23. a5
21. a3
Diagram 6
Stelling na
21. ... Dd8 21. ... Ta7 Een idee dat te vinden is
in "The Games of Wilhelm Steinitz", Annotated by Wilhelm Steinitz,
Edited by Sid Pickard, 1995. Komodo geeft +0.75 als waardering
voor de stelling na 21. ... Ta7.
Zukertort gaat al vroeg op de zwarte
koning af.
Diagram 7
Stelling na
25. ... b4 1) 25.
... Pxd5? 26. Pxd5 exd5 27. Lb6 Lf6 28. Te1 Pc4 29. Lxc4 bxc4 30. Tad1+/- 2) 25.
... Txc3?! 26. bxc3 Pxd5 27. Ld4=
Komodo: 26. dxe6! bxc3 27. bxc3 Analysediagram 3
Stelling na 27. ... bxc3 Gewoonlijk
analyseer ik met drie varianten, maar nu kijk ik ook naar de vierde:
verrassend! De 4de variant, zie 1) 27. ...
Tc6! 1) 27.
... Tc6! Een heel interessante stelling. 1-1) 28.
Pxc6 Txc6 29. Ld4 (29. c4 fxe6 30. c5) 29. ... fxe6 30. Dxe6+ Lf7 31. De2= 1-2)
28. exf7+ Lxf7 29. Ld4 (29. Pxf7 Kxf7 30. Lf5 De8 (30. ... Tb8 31. Le6+ Kf8 32. Lxh6) 31. Le6+ Kf8 32. Lxc8 Dxc8 33. Dxc8+ Txc8= 1-3)
28. c4 Da5 29. Ld4 Pxc4 30. Pxc6 Txc6= 2) 27.
... Tb8 28. c4 Dc8 29. c5 Txc5 30. Lxa6 Dc7 31. Lxc5 Dxc5 32. exf7+ Pxf7 33. Pxf7
Lxf7 34. Tac1 Db4 35. Tc8+ Lf8 36. a3 Db2 37. Tdd8 Txc8 38. Dxc8 Dxa3 39. Lc4
Db4 40. Lxf7+ Kxf7 41. Td1 Db3 42. Tc1
Dd5 43. Tc3 Dd4 44. Dc4+ Dxc4 45 .Txc4
Ke6 46. Tc1 Lc5 47. h3 Lb6 48. Tc2 Ld4
49. Te2+ 3) 27.
... Txc3 28. exf7+ Lxf7 29. Ld4 T3c7 30. Lb6 De8 31. Lxc7 Txc7 32. Pxf7
Dxf7=
Diagram
8
Stelling na
26. ... Pxd5
27. Pf4 Pxe3 28. Dxe3 a5 29. La6-/+
Komodo: 28. ... Pxe3! 29. Dxe3 Ta5
30. Pd4 Td5 31. Pdf3 Pc4-/+ K.
geeft nog een andere zet: 31. ... Tcc5 Je moet er maar opkomen. Een heel
verrassende ontwikkeling van beide torens tegelijk 32. De2 Da8 En die kan er ook nog wel
bij.
Diagram
9
Stelling na
29. ... Pb5
Zwart staat van heel goed tot
gewonnen. Twee andere zetten: - 30. Lxb5 Lxb5 31. Pg3 Tc2-/+; - 30. Dg3 Pxd4 31. Pxd4 La4 32. Te1
Dd6 33. Pdf3 Lc2 34. Lc4 Tac8 35. Lb3-/+
31. ... La4! 32. b3 Le8-+
of 33. ...Td7!
Diagram
10
Stelling na
34. ... g6
1) 35.
Pxe6 fxe6 1-1) 36.
Pf4 Dd6 37.Pxg6 Lc6 38.Dxe6+ Dxe6 39.Txe6-/+ 1-2) 36.
Dxe6+ Kg7 37.Pf4 Tac5 1-2-1) 38.
Lc4 (?)38. Txc4 39. Dxc4 Txc4 40. Pe6+ Kg8 41. Pxd8 Tc2 -1.54 1-2-2) 38.
De4 is sterker. 38. ... Ld7 39. Tad1 Te5 40. Dxb4 Pd5
41. Pxd5 Txd5 42. Lc4 -1.34 2) 35.
a3 Le8 (35.
... Te5 36. Df4 Pc6 37. Pxc6 Lxc6 38. axb4 Td7-/+)
Weer een misser van Zukertort. 36.
Tad1 Pd5 -1.21
Steinitz staat zo goed als gewonnen.
Diagram
11
Stelling na
37. Pxe6 Ondanks alle problemen kiest
Zukertort met deze prima zet voor actie.
37. ... De7! 38. P2f4 Txc4 (38. ... Lxa1?? 39. Pxg6 Lc3 40. Pxc7 Dxe4 41.
Txe4 Lc6 42. Tg4+/=) 39. Dxc4 Lxa1 40. Txa1 fxe6-+
38. Tad1! De7 39. Lxe6+ Lf7 40. Pf4
Lc3-+
Steinitz:
"Deze haastig gespeelde en slecht overwogen zet tast zwarts voordeel
ernstig aan." Lasker
pleit voor 39. ... Da8?, een visie die door Komodo niet wordt gesteund. 39.
... Db8! 40. Lxf5 Txf5 41. Pg3 Te5 42. Dg4 Tce7 Zwart gaat winnen.
Diagram 12
Stelling na
41. Db1
Hiermee verspeelt zwart zijn hele
voordeel. 41. ... Ld7! 42. Lc4 (42. Lxd7 Txd7 43. Txd7 Dxd7-/+) 42. ... Txe1+ 43. Txe1 Dd6-+ 44. Pd5
Tc8-/+
Met de verwoestende dreigingen 43.
Lxf5 en 43. Pd5.
Diagram
13
Stelling na
47. Dd3
- 47. ... De5! - 47. ... Df4 48. De3=
Van schrik maakt Steinitz weer een
ernstige fout. 48. ... Dd7 49. a4+/-
In dit stadium is Steinitz de weg
kwijt.
Diagram 14
Stelling na
50. ... Df6
Een misser, met 51. b5! Pxb5 52. Lxb5
Lxb5 53. Dc5 Analysediagram 4
Analysestelling
na 53. Dc5 houdt wit een overtuigende
winststelling.
Zwart doet weer mee.
52. De2
Diagram 15
Stelling na
56. Txd7+ Hier
begint het eigenlijke thema van deze partij: Eindspel van T + 2 pionnen vs
L+P.
58.
Tc4
Diagram
16
Stelling na
67. ... gxh4 68. Txh4 De
laatste zwarte pion is van het bord. Zoekend
naar databases die deze stelling hebben beoordeeld, of waarmee ik deze
stelling zelf zou kunnen beoordelen, vond ik de mogelijkheid van de Lomonosov
databases voor eindspelen met 7 stukken. Het is me nog niet gelukt om deze te
raadplegen. Ik vond intussen op internet intussen het volgende bericht: ""Jan-23-17
</perl/kibitzing?kid=G1132658&reply=8>
</perl/chessuser?uname=jnpope> </perl/chessuser?uname=jnpope>jnpope
</perl/chessuser?uname=jnpope>: <ephesians: <Tough ending, hard to evaluate. Maybe Steinitz should have
drawn this anyway. Lomonosov 7-piece tablebase indicates the position after
68. Rxh4 is a draw. Steinitz's 68. ... Nf5 is a blunder that allows White to
mate in 58(!)"">
Ik heb geen aanleiding aan de
juistheid van dit gegeven te twijfelen en stel vast dat de stelling in
diagram 16 ... Remise is met een Hoofdletter.
68. ... Pe6 69. Tc4+ Lc5 70. f4 Kc6 71.
Te4 Kd5 72. Te5+ Kd6 73. g3 Ld4 (73. ... Pd4
74. Th5) 74. Tf5 Lg7 75. Th5 Lf8 76. Kf2
69. Ta4 Analysediagram 5
Analysediagram na 69. Ta4 69. ... Lc5 +1.36 70. Ke2 Pd4+ 71. Kd3 Pe6 72. f4 Ld6
73.Tc4+ Kd7 74.g3 Ke7 75. Ke3 Kf7 76. Ke4 Lc5 77.
Kf5 (77. f5 Pg5+ 78. Kf4 Le7) 77. ... Ld6 Komodo oordeelt bij deze
stelling +1.36 maar geeft in de analyse geen blijk van enige kennis hoe te
winnen.
69. ... Kc6
70. Ke2
Komodo geeft hier winst + 1.98. 70.
... Pd4
of 71. Ke2
73. ... Lb6
74. Th2 Lg7 (74. ... Le5)
Diagram 17
Stelling na
80. h5 80. ... Ld4?
+6.39 80. ... La1
Twee ongelukkige zetten, van zowel
zwart als wit. De ontknoping had met de aangegeven zetten veel langzamer,
resp. sneller gekund. 81. Kh5! (+7.24) 81. ... Lc3 82. Tb3 Le5 83. f6 Pd5 (83. ... Pg8) 84. Tb7+
Deel 4: Een
leerzame opmerking Diagram 18
Stelling na 82. Kh5 In
de boeken van Berger en Fine wordt deze stelling als uitgangspunt genomen
voor de bespreking van het thema P+L tegen T+2pi. Berger/Schlechter
plaatst een leerzame opmerking: “In het verloop van de partij worden
toren + twee pionnen beschouwd als gelijkwaardig aan twee lichte stukken. In
het eindspel echter heeft de toren in principe al een voordeel omdat de
torenpartij op winst kan spelen zonder tegelijk in verlies gevaar te zijn.
Immers de ruil van de toren tegen een licht stuk verzekert wit van remise.”
Stockfish 7 geeft wit +15.00. Bespoedigt het verlies. Komodo veroordeelt
deze zet in alle talen. Ook Fine moet er niets van hebben. 82. ... Lg7 Fine: Wits K kan nu niet naar h6,
omdat hij met zijn toren geen tempo kan winnen. Het sterkst is nu 1)
83. Kg4! Analysediagram 6
Stelling na
83. Kg4 83. ... Lc3 84. Tb3 We volgen Fine's
hoofdvariant: 84. ... Lg7 85. Kf4 1-1) 85.
... Lh8?? Fout, volgens het siliconmonster. 86.
Ke4 Lg7 "Nu
de K in het centrum is aangeland kan hij gaan werken aan het oprukken van
zijn pionnen." Komodo
is keihard in zijn oordeel: zwarts laatste zet 86. ... Lg7 is een blunder.
Komodo: 87. f6 Lxf6 88. Tf3! tvb: De clou! 89. Tf1 Ph4 90. Txf6+ Kg7 91. Tc6
Komodo: Mat in 19 zetten: 91. ... Kf7 92. Tc7+ Kg6 93. Kf4 Pg2+
94. Kf3 Pe1+ 95. Kg4 enz. 1-2) 85.
... Pd5+? 86. Ke4 Wit wint. 1-3)
85. ... Lc3 86. Ta3 Lb2 2)
83. Tb5 Analysestelling 7
Analysestelling na 83. Tb5 Afkeuring Fine maar hij geeft een
leuke variant. Volgens Komodo is deze zet
gelijkwaardig aan 83. Kg4. 83. ... Ld4 84. Kh6? (84. Ta5) 84. ... Pg8+ 85. Kh7? (85. Kh5!) 85. ...Pf6+!! 86. gxf6 Le3! en de
witte koning "is trapped in the
corner!" (Fine) 87. Ta7 Lc1+ 88. Kg4 Lb2 89. Ta6 3)
83. f6?? Lxf6 84. gxf6 Kxf6=
Diagram 19
Stelling na
83. ... Lg7 Een
fout, maar de uitslag stond al vast. Komodo geeft mat in 24 zetten, te
beginnen met 84. Kh7, en dat is Zukertort ook van plan.
Diagram 20
Stelling na
86. Txe7 "De laatste alles vernietigende
slag!" aldus Steinitz. For the record: Komodo’s 86. Tb5
geeft een paar zetten sneller mat. 86. ... Ld6 (86. ... Lc3
87. Tb8+) 87. f6 Pxg6 88. Kxg6 Ke8 89. f7+ enz. 1-0 www.tomsschaakboeken.nl |
